هجا و انگیزه‌های روانی آن در شعر بوصیری

هجا را در شعر بوصیری می‌توان بر اساس انگیزه‌های روانی مختلف به سه دستة هجای دینی، اجتماعی و فردی تقسیم کرد. او در هجو دینی، معاندان اسلام و به‌ویژه یهود و نصارای زمان خود را مورد خطاب قرار می‌دهد و با استدلال‌های عقلی و اشارات تاریخی به رد عقاید آنها می‌پردازد. شعر او در این نوع از هجا صریح، محکم، و استوار است. هجای اجتماعی و فردی بوصیری اگرچه ریشه در اغراض شخصی دارد، اما بیشتر هدفی اصلاحی را دنبال می‌کند. شعر او در این دو نوع از هجا، بی‌تکلف، روان و بیشتر آمیخته با طنز است. او در هجای اجتماعی خود به‌وضوح فساد و ناهنجاری‌های موجود در میان طبقات حاکم زمان خویش را به تصویر می‌کشد و در هجای فردی بیشتر از عیوب اخلاقی سخن می‌گوید. تربیت دینی، زندگی شخصی و مشکلات اجتماعی شاعر بر سبک شعری او در این غرض شعری تأثیر مستقیم داشته‌اند. نویسنده در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی انواع مختلف هجا در شعر بوصیری را مورد توجه قرار داده و نمونه‌های شعری مناسب را تجزیه‌وتحلیل کرده‌است.